Architektura i wystroje w ujęciu historycznym – starożytność i wczesne chrześcijaństwo

Wykład, 45 godz.
semestr letni
P R O W A D Z Ą C Y: dr hab. Monika Jakubek-Raczkowska

aw

(szczegółowe treści i efekty kształcenia – SYLABUS – dostępne są w systemie USOS)

EGZAMIN – WYMAGANIA 

Wykład kończy się egzaminem pisemnym, obejmującym:

  • Rozpoznawanie zabytków na slajdach, wraz z datowaniem do stulecia [obowiązuje znajomość zabytków omawianych na wykładach, reprodukcje wg podanej bibliografii i netografii], 10 przezroczy];
  • Objaśnianie terminologii, dotyczącej architektury starożytnej [wg wykładów oraz podanych opracowań słownikowo-encyklopedycznych], 10 pojęć;
  • Rozwinięcie podanego zagadnienia o tematyce ogólnej [na podstawie treści wykładów i podstawowej literatury przedmiotu]

BIBLIOGRAFIA

  • Opracowania ogólne: GRASSNIK M. (Hg)., Antike, Kaiserslautern 1978 (materiał rysunkowy).

STAROŻYTNY EGIPT 

  • FORTOVA-SAMALOVA P., VILIMKOVA M., Das Aegyptische Ornament, Praha 1963.
  • Egipt. Świat faraonów, red. R. SCHULZ, M. SEIDEL, Köln 2001.
  • In the light of Amarna – 100 Years of the Nefertiti Discovery, Hg. F. SEYFRIED, Petersberg 2012.
    L’art egyptien au temps des Pyramides, cat. exposition, Paris – Galeries Nationales du Grand Palais, 6 Avril–12 Juillet 1999, New York – The Metropolitan Museum Of Art, 16 Sept., Paris 1999.
  • LIPIŃSKA J., „Sztuka starożytnego Egiptu”, Warszawa 2008.

SZTUKA EGEJSKA

  • PRESS L., Budownictwo egejskie, Warszawa 1986.
  • RUTKOWSKI B., Sztuka egejska, Warszawa 1987.
  • RUTKOWSKI B., Sztuka minojska i mykeńska, [w:] Sztuka świata, t. 2, Warszawa 1990, s. 7–34

STAROŻYTNA GRECJA

  • BERNHARD M. L., Historia starożytnej sztuki greckiej, t. I-IV, Warszawa 1989-1993.
  • BOARDMAN J., Sztuka grecka, Toruń 1999.
  • BUNTE GÖTTER: DIE FARBIGKEIT ANTIKER SKULPTUR. Kat. Ausstellung der Staatlichen Antikensammlungen und Glyptothek München, 16. Dezember 2003 bis 29. Februar 2004, 15. Juni – 5. September 2004, Hg. V. BRINKMANN; R. WÜNSCHE, München 2004.
  • KEESLING K. M., The votive statues of the Athenian Acropolis, Cambridge 2003 [dostęp online: http://catdir.loc.gov/catdir/samples/cam041/2002073693.pdf]
    KEESLING K. M., Patrons of Athenian Votive Monuments of the Archaic and Classical Periods: Three Studies, >Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens<, 74/3 (2005), s. 395-426 [dostęp Jstor]
  • MUSIAŁ D., Świat grecki od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008.
  • PAPUCI-WŁADYKA E., Sztuka starożytnej Grecji, Kraków 2011 (rozdz. poświęcone architekturze i urbanistyce).
  • PAUZANIASZ, Wędrówki po Helladzie. W świątyni i w micie, wstęp i komentarz J. NIEMIRSKA-PLISZCZYŃSKA, B. FILARSKA, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
  • PERGAMON. PANORAMA DER ANTIKEN METROPOLE, Hg. R. GRÜSSINGER et al., Petersberg 2011.
  • TWARDECKI A., Mały słownik sztuki starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1998.
  • VALAVANIS P. D., Games and sanctuaries in ancient Greece: Olympia, Delphi, Isthmia, Nemea, Athens, Los Angeles 2004, zwł. s. 20–161 (Olimpia), 162–266 (Delfy), 337–391 (Ateny).
  • WUJEWSKI T., Symbolika architektury greckiej, Poznań 1995.

ETRURIA I RZYM

  • CIECHANOWICZ J., Rzym. Ludzie i budowle, Warszawa 1989.
  • DOBROWOLSKI W., Sztuka Etrusków, Warszawa 1971.
  • MAKOWIECKA E., Sztuka Rzymu. Od Augusta do Konstantyna, Warszawa 2010.
  • OSTROWSKI J. A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Kraków 1999.
  • SADURSKA A., Archeologia starożytnego Rzymu, t. 1–2, Warszawa 1980.
  • SADURSKA A., Sztuka rzymska, [w:] Sztuka świata, t. 2, Warszawa 1990, s. 211–305.
  • SEAR F. Roman architecture, New York 1982.
  • SEAR F., Roman theatres, an architectural study, New York 2006 (electronic resource).
  • SPRENGER M., Die Etrusker: Kunst und Geschichte, München 1990 (s. 40-63 + materiał ilustracyjny).
  • ZANKER P., August i potęga obrazów, Poznań 1999.

DOMY MIESZKALNE W STAROŻYTNYM RZYMIE

  • AMERY C., CURRAN B., The lost world of Pompeii, Los Angeles 2002.
  • BOWE P., Gardens of the Roman world, Los Angeles 2004.
  • ESCHEBACH H., Pompeji: Erlebte antike Welt, Leipzig 1984.
  • LESSING E., VARONE A., Pompeii, Paris 1996.
  • MAZZOLENI D., Domus: Wall painting in the Roman house, Los Angeles 2004.

SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA

  • JASTRZĘBOWSKA E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 2008.
  • KOLB F., Ideał późnoantycznego władcy. Ideologia i autoprezentacja, Poznań 2008.
  • Konstantynopol Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyńskim, red. M. J. LESZKO, T. WOLIŃSKA, Warszawa 2011.
  • KRAUTHEIMER Richard, Early Christian and Byzantine architecture, Pelican History of Art 1965.
  • FARIOLI R., Ravenna romana e bizantina, Ravenna 1977.
  • MORRISON C. (red.), Cesarstwo Wschodniorzymskie 330-641 (seria: Świat Bizancjum, t.1), Kraków 2007.
  • PAWŁOWSKA B., Urbs sacra. Pielgrzymki i podróże religijne do Rzymu w starożytności chrześcijańskiej (IV-VII w.), Kraków 2007.
  • SIMON M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I–IV w., Warszawa 1992.

LINKI

 Starożytny Egipt 

  • ROZWÓJ TERYTORIALNY – MAPY >>
  • Egiptologiczna baza danych >>
  • Ancient Egypt – baza >>
  • Elementy i detale architektoniczne >>
  • HEB SED  >>
  • Sztuka w czasach piramid>>
  • ŚWIĄTYNIE: Abu Simbel 1>> , Kolosy Memnona 1>> plany >> Ozyriak Mentuhotepa III (MFA Boston)>> Kolumna palmowa >> Rekonstrukcja świątyni w Luksorze >>
  • GROBY I ICH WYPOSAŻENIE – BAZY I PROJEKTY: Niemiecki Projekt Giza (Projekt – Giza) >> Amerykański Projekt Giza (Giza Pyramids) >> baza Osiris >> Fundacja Sakkara >>
  • GROBY STAREGO PAŃSTWA: grób Quara w Giza >> grób królowej Meresankh >> mastaba Mereruki>> mastaba Ty >>  mastaby w Gizie i Sakkara >> mastaby w Sakkara >> Kompleks grobowy Dżesera w Sakkara 1>> „fajans” z grobowca Dżesera >>
  • WYPOSAŻENIE GROBOWE STAREGO PAŃSTWA: Statuetki Metjetji z Sakkara [Brookl. Mus. NY] 1>> 2>>, Posągi serdabowe z Giza [Hawass] >>, Posągi w Roemer-Pelizaeus Mus. w Hildesheim >>, Skryba z Luwru [Louvre] >>, Grupa rodzinna [Broocklin Mus. NY] >>, Grupa małżeńska Ptahkhenuwy z Giza [MFA Boston] >>
  • WYPOSAŻENIE GROBOWE ŚREDNIEGO PAŃSTWA: Rzeźba ofiarniczki z grobu MEKETRE [Met Mus] >>, Rzeźba ofiarniczki [Louvre]>>, Procesja [MFA Boston] >>, Rzeźba nagiej ofiarniczki [MFA Boston] 1 >> 2>>, Model łodzi [Berlin] >>
  • GROBY NOWEGO PAŃSTWA: Dolina Królów>> Theban Mapping Project >>, Wirtualny spacer po grobowcu faraona Setiego I>> Komora grobowa Ramzesa VI 3d>> Wirtualny spacer po grobowcu Nefertari >> Grób Tutenchamona [Griffith Inst.: Anatomy of Excav.] >>
  • WYPOSAŻENIE GROBOWE NOWEGO PAŃSTWA: Wyposażenie grobów w okresie Nowego Państwa: Deir el Medina >>, Grobowiec Irynefera >> ogólnie >> grobowiec Nakchta>> Malowidła Nebamuna >>
  • AMARNA:  Amarna project>> Amarna 3D project>> Amarna opis>> Dom mieszkalny 3D>>
  • OPRACOWANIA: Hawass, The Great Sphinx…>> Ancient Egyptians Funerary Practice…>>  Tomb treasures of the Late Middle Kingdom (archeology of female burials),  streszczenie >>Burial and Death in Ancient Egypt… >> baza egiptologiczna uniwersytetu w Memphis >>

 Kultura minojska

  • Knossos 1>> 2>>
    Lista egejskich fresków na Wikiwand >>
    Czasy homeryckie [Proj. Odyssey] >>
    Minojskie sanktuarium wg rytonu z Zakros >>

 Starożyna Grecja

  • DOMY MIESZKALNE: MORGANTINA – wykopaliska amerykańskie >>
  • ŚWIĄTYNIE I SANKTUARIA:   Perachora i Eretria >> Rzeźby w Olimpii>>
  • ARCHITEKTURA STAROŻYTNYCH ATEN The Ancient City… >> Starożytne Ateny 3D >> Akropolis [proj. Ancient Greece] >> Projekt Parthenon 3D >>  Projekt Acropolis [Maquesttes]  >> Fryzy Partenonu 1>> 2>> Acropolis Retoration Service >> Muzeum Akropolu >> Muzeum Akropolu w projekcie GoogleArt >> Partenon w Nashville >>
  • MITOLOGIA:  Theoi Greek Mythology >> Bogini Atena >>
  • SZTUKA HELLENISTYCZNA: esej [MetMus.] >> Lethaby, The Tomb of Mausolus >>
  • PERGAMON: Pergamonmuseum Berlin >> Pergamon 3D >> [Utube] >> panorama >> 2>> Fryzy – fotografie [proj. uni. Erlangen] >>

 Etruskowie 

  • Apulu (Apollo) z Portonaccio>> Nekropole 1>> 2>> 3>> Grób Reliefów >> Tumulus Regolini-Galassi >>

 Starożyny Rzym

  • TECHNIKI  BUDOWLANE: 1>>
  • FORUM ROMANUM: Rekonstrukcja [projekt Digital Roman Forum] >> Rzeźby na Forum [projekt Visualizing Statues] >> Projekt Maquette >>  Projekt RomeReborn Virginia edu strona gł. >> film1>> film2>> Projekt Altair4D >> Ara Pacis – Projekt panoramiczny [Arounder] >>  Zdjęcia i opisy [Bluffon edu] >>
  • DOMUS AUGUSTANA: 1>>
  • DOMUS AUREA: 1>> 2rekonstr.>> 3rekonstr.>>
  • DOM LIWII: 1>>
  • COLOSSEUM: Projekt panoramiczny [Arounder] >>
  • FORUM TRAJANA: Imperial Fora >> Kolumna Trajana   1[stoa.org] >> 2[wikimedia]>> trajans column org.>>
  • VILLA HADRIANA: film rekonstr.>> opis i zdjęcia>>
  • BASILICA NOVA: film rekonstr.>>
  • POMPEJE: film rekonstrukcyjny >>   Insula 9 >>  Villa dei Misterii >>  „Style pompejańskie” 1>> projekt AD 79 >> projekt Oplontis (Villa Poppea) >>
  • BUDOWNICTWO MIESZKALNE I WYSTROJE: rekonstrukcja willi w Saarland >> pavimenta 1>> 2>>(czarno-białe mozaiki z Willi Hadriana)  3>> 4>> 5>> 6>>
  • PALESTYNA W CZASACH KONSTANTYNA Kościół Grobu Pańskiego – rekonstr. >> omówienie >>
  • RAWENNA PÓŹNOANTYCZNA w Fototece KNHSŚ Mauzoleum Galli Placydii >>Mauzoelum Teodoryka >> Kościół San Apollinare Nuovo >>
  • KONSTANTYNOPOL Rekonstrukcja miasta  Byzantium 1200 >> film rekonstr.>> Forum Konstantyna, rekonstr. 3D [Byzatium 1200] >> >> Porta Aurea, rekonstr. 3D [Byzantium 1200] >> >> Hippodrom rekonstr. 3D {Byzatium 1200) >> Zabytki w Fototece KNHSŚ >> Hagia Sophia 3D>> atrium rekonstr.3D Byzantium1200] >> skevophylakion 3D>>
  • RAWENNA BIZANTYŃSKA Rawenna w Fototece KNHSŚ [ Kościół San Vitale >> Kościół San Apolinare Nuovo – mozaiki >> ] San Apollinare in Classe w Rawennie [bluffon.edu] >>
  • Bizantyńskie zabytki Stambułu w Fototece KNHSŚ >>

PUBLIKACJE ONLINE

  • HAWASS Zahi, The Great Sphinx at Giza: Date and Function >>
  • HAWASS Zahi, The Secrets of Sphinx [1998] >>D. E. Kleiner,The great friezes of the Ara Pacis Augustae. Greek sources roman derivatives and augustan social policy >>
  • The Giza Mastaba of Heti (zbiór studiów) >>
  • S. PRIVITERA, A painted town. Wall paintings and the buit environement at late Minoan III Aja Triada >>
  • ALFRED TWARDECKI, Słownik sztuki starożytnej Grecji Rzymu >>
  • R. MIRALLES i JORI, Perceptions of the greek temenos and temple a survey on the perceptions of the Acropolis of Athens >>
  • A. GIESECKE, The Epic City: Urbanism, Utopia, and the Garden in Ancient Greece and Rome >>

JSTOR

(dostęp z sieci UMK)

  • Ara Pacis Augustae 1>> 2>> 3>>
  • Łuk Konstantyna w Rzymie 1>> 2>> 3>> 4>>
  • Fundacja Konstantynopola 1>>
  • Porfirowa kolumna Konstantyna w Konstantynopolu 1>> 2>>
  • Baza obelisku Teodozjusza w Konstantynopolu 1>>
  • Porfirowe grupy tetrarchów 1>> 2>>
  • Plakiety cesarzowej Ariadny 1>>
  • Złota Brama w Konstantynopolu  1>>
  • Pochówki cesarskie w Konstantynopolu 1>>
  • Idea „Nowego Rzymu” 1>> 2>> 3>> 4>>
  • Rawenna (program budowlany Teodoryka) 1>>